Ερωτήσεις & Απαντήσεις

Τι είναι το ασφαλές αίμα;

Το ασφαλές αίμα είναι το αίμα το οποίο δε βλάπτει το άτομο στο οποίο μεταγγίζεται. Το ασφαλές αίμα μπορεί να αποβεί σωτήριο για τη ζωή κάποιων ανθρώπων, αλλά το μη ασφαλές αίμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες ή ακόμη και θάνατο του δέκτη. Το αίμα είναι μη ασφαλές, όταν τη στιγμή της δωρεάς υπάρχει στο αίμα του δότη οποιαδήποτε μόλυνση, η οποία θα μπορούσε να μεταδοθεί από τη μετάγγιση ή μέσω οποιωνδήποτε προϊόντων που έχουν παραχθεί από το αίμα.

Οι μολύνσεις που μπορεί να μεταδοθούν από το αίμα είναι οι εξής:

* HIV , συμπεριλαμβανομένου και του AIDS

* Ηπατίτιδα Β

* Ηπατίτιδα C

* Σύφιλη

* Νόσος Chagas

* Ελονοσία

Ποιοι μπορούν να δώσουν αίμα;

Άνθρωποι που μπορούν να κάνουν δωρεά αίματος είναι εκείνοι των οποίων η υγεία βρίσκεται σε καλή κατάσταση και εκείνοι που δεν πάσχουν από κάποια ασθένεια, η οποία θα μπορούσε να μεταδοθεί μέσω του αίματός τους.

Η ηλικία στην οποία οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να δίνουν αίμα ποικίλλει από χώρα σε χώρα, αλλά συνήθως κυμαίνεται ανάμεσα στα 17 και 65 χρόνια.

Εφ'όσον τα κριτήρια για το ασφαλές αίμα εκπληρώνονται, πολλά ιατρικά κέντρα δέχονται δωρεά αίματος από ανθρώπους που βρίσκονται στην ηλικία των 16 και επιπλέον επεκτείνουν το ανώτατο όριο ηλικίας μετά τα 65.

Ποιοι δε θα ‘πρεπε να δίνουν αίμα;

Δε θα πρέπει να δίνετε αίμα, αν υπάρχει το ενδεχόμενο η αιμοδοσία να σας δημιουργήσει πρόβλημα υγείας. Το πρώτο μέλημα της υπηρεσίας μετάγγισης αίματος είναι να εξασφαλίσει ότι η αιμοδοσία δε θα προκαλέσει κανένα κακό στο δότη.

Δε θα πρέπει να δώσετε αίμα:

* Αν νιώθετε αδιάθετοι/-ες

* Αν είστε έγκυος ή ήσασταν έγκυος τον τελευταίο χρόνο

* Αν βρίσκεστε αντιμέτωποι/-ες με διάφορες νοσογόνες καταστάσεις, όπως καρδιακές παθήσεις, υψηλή ή χαμηλή πίεση, διαβήτη, επιληψία

* Αν παίρνετε συγκεκριμένα φάρμακα.

Ισως να έχετε τη δυνατότητα να δώσετε αίμα αργότερα. Εντούτοις, σε κάποιες περιπτώσεις, θα αποκλειστείτε από την αιμοδοσία, για να προστατεύσετε την ίδια σας την υγεία.

Δε θα πρέπει να δίνετε αίμα, αν αυτό μπορεί να βλάψει το λήπτη. Το αίμα μπορεί να μεταδώσει μολύνσεις, που είναι απειλητικές για τη ζωή των ασθενών στους οποίους γίνεται η μετάγγιση.

Δε θα πρέπει να δίνετε αίμα αν:

* έχετε ή ενδέχεται να έχετε προσβληθεί από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, όπως από τον ιό ανοσολογικής ανεπάρκειας του ανθρώπου ( HIV ) ή από σύφιλη, το οποίο μπορεί να περάσει στον ασθενή μέσω του αίματός σας

* ο τρόπος ζωής σας σας θέτει σε κίνδυνο να μολυνθείτε από κάποιο ιό, ο οποίος μπορεί να μεταδοθεί μέσω του αίματός σας: για παράδειγμα, αν έχετε περισσότερους του ενός ερωτικούς συντρόφους ή αν έχετε ερωτικές επαφές με πόρνες

* έχετε κάνει ποτέ ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών

* στο πρόσφατο παρελθόν είχατε κάνει τατουάζ, σκαριφισμό ή τρύπημα αυτιών ή σώματος

* είχατε σεξουαλική επαφή με ανθρώπους των παραπάνω κατηγοριών.

Ποιοί είναι οι ασφαλέστεροι δότες αίματος;

Οι εθελοντές δότες που δεν πληρώνονται και οι οποίοι δίνουν αίμα σε τακτά χρονικά διαστήματα είναι οι ασφαλέστεροι δότες αίματος. Έρευνες σε πολλές χώρες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που δίνουν αίμα ελεύθερα και χωρίς να περιμένουν κάποια χρηματική ανταμοιβή δεν έχουν λόγο να αποκρύψουν πληροφορίες για την υγεία τους και για τον τρόπο ζωής τους, οι οποίες ενδέχεται να τους καταστήσουν ακατάλληλους για δωρεά αίματος, είτε προσωρινά είτε μόνιμα. Το βασικό τους κίνητρο είναι να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους και να αποκομίσουν όχι κάποιο προσωπικό όφελος, παρά την ικανοποίηση της επίγνωσης πως έχουν βοηθήσει στη σωτηρία μιας ανθρώπινης ζωής.

Οι ‘οικογενειακοί' ή οι ‘αντικαταστάτες' δότες δωρίζουν αίμα μόνο όταν κάποιο μέλος της οικογένειας ή του κοντινού τους περιβάλλοντος χρειάζεται μετάγγιση αίματος. Έχει αποδειχθεί ότι το αίμα τους είναι λιγότερο ασφαλές από των ανθρώπων που δίνουν το αίμα τους εθελοντικά, χωρίς να περιμένουν ανταμοιβή, γιατί ενδέχεται να βρίσκονται υπό πίεση να δώσουν αίμα, όταν δεν είναι κατάλληλοι για κάτι τέτοιο, καθώς θα υπάρχει ο κίνδυνος να μεταδώσουν κάποιο νόσημα στον ασθενή.

Όπου δεν είναι δυνατό να βρεθεί ένα μέλος της οικογένειας, για να δώσει αίμα, οι συγγενείς μπορεί να πληρώσουν κάποιο άλλο άτομο, για να το κάνει αυτό. Αυτή η πράξη συνιστά ένα ‘κρυμμένο' σύστημα πληρωμής καθώς, πολύ συχνά, υπάρχουν λίγοι παρόντες συγγενείς, όταν παρουσιάζεται η ανάγκη παροχής αίματος. Οι άνθρωποι που δίνουν αίμα επί πληρωμή συνήθως παρακινούνται απ'αυτό που πρόκειται να λάβουν ως αντάλλαγμα για το αίμα τους και όχι από την επιθυμία τους να βοηθήσουν τους άλλους ανθρώπους. Μπορεί να βλάψουν την ίδια τους την υγεία εξαιτίας της συχνότερης από το συνιστώμενο δωρεάς αίματος. Επίσης, είναι περισσότερο πιθανό να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων που λαμβάνουν το αίμα τους, με το να αποκρύπτουν πληροφορίες για τους λόγους που δε θα ‘πρεπε να δώσουν αίμα. Η ζωή κάθε ασθενούς που λαμβάνει αίμα εξαρτάται από την ειλικρίνεια και την τιμιότητα κάθε δότη που κάνει δωρεά αίματος.

Τι θα συμβεί, όταν δώσω αίμα;

Ανεξάρτητα από το αν είναι η πρώτη φορά που δίνετε αίμα ή από το αν είστε τακτικός δότης, η υπηρεσία μετάγγισης αίματος πρέπει να βεβαιωθεί ότι δε θα πάθετε κανένα κακό, αν δώσετε αίμα. Πρέπει, επίσης, να ελέγξει αν το αίμα σας θα είναι ασφαλές για το άτομο στο οποίο θα γίνει η μετάγγιση.

Έτσι, πριν δώσετε αίμα, θα απαντήσετε σε κάποιες ερωτήσεις για το ιατρικό ιστορικό σας, την τωρινή σας υγεία και τον τρόπο ζωής σας. Μπορεί, επίσης, να σας ρωτήσουν αν έχετε κάνει κάποιο πρόσφατο ταξίδι για παράδειγμα, αν ζείτε σε περιοχή, όπου δεν αναπτύσσεται η ελονοσία, θα ερωτηθείτε αν έχετε επισκεφθεί πρόσφατα κάποια τροπική χώρα.

Αυτές οι ερωτήσεις θα σας γίνουν μόνο για να διασφαλιστεί η δική σας υγεία και η υγεία του ανθρώπου που θα λάβει το αίμα σας. Οποιαδήποτε προσωπική πληροφορία σάς ζητηθεί να δώσετε να κρατηθεί απόρρητη και δε θα χρησιμοποιηθεί για οποιοδήποτε άλλο σκοπό.

Θα σας πουν αν έχετε το δικαίωμα να δώσετε αίμα, και αν δεν το'χετε, αν θα είστε ικανός στο μέλλον να να κάνετε δωρεά αίματος. Αν είναι απαραίτητο, μπορεί να παραπεμφθείτε σε ένα κέντρο υγείας ή σε ένα συμβουλευτικό τμήμα για περαιτέρω συμβουλές και φροντίδα.

Θα υποβληθείτε, επίσης, σε μια σύντομη ιατρική εξέταση, για να ελεχθεί ο σφυγμός σας, η πίεσή σας και το βάρος σας. Θα σας πάρουν μια σταγόνα αίματος από την άκρη του δακτύλου σας, για να επιβεβαιώσουν ότι η αιμοδοσία δε θα σας προκαλέσει αναιμία. Η υγεία σας είναι σημαντική για την υπηρεσία μετάγγισης αίματος και δε θα σας πάρουν αίμα, αν δεν μπορείτε να κάνετε αιμοδοσία με ασφάλεια εκείνη την ημέρα.

Η αιμοδοσία είναι απλή διαδικασία. Θα σας κάνουν να νιώσετε όσο το δυνατό πιό άνετα, συνήθως σε μια ειδική καρέκλα ή σε ένα κρέβατι. Θα σας καθαρίσουν την εσωτερική περιοχή του αγκώνα σας με ένα αντισηπτικό διάλυμα, προτού έναν εργαζόμενος, με εκπαίδευση στο χώρο της υγείας, ενθέσει στη φλέβα σας μια αποστειρωμένη βελόνα, η οποία θα είναι συνδεδεμένη με μια ειδική σακούλα αίματος. Συνήθως χρειάζονται περίπου 10 λεπτά για να δώσετε μια μονάδα αίματος.

Αφού ξεκουραστείτε για 10 ή 15 λεπτά και πάρετε ένα αναψυκτικό, θα είστε ικανοί/-ες να επιστρέψετε στις κανονικές σας δραστηριότητες, αν και θα πρέπει να αποφύγετε τις κοπιαστικές εργασίες για το υπόλοιπο της μέρας. Θα πρέπει να πιείτε πολλά υγρά για τις επόμενες 24 ώρες.

Περιστασιακά, κάποιοι άνθρωποι μπορεί να λιποθυμήσουν μετά την αιμοδοσία. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, πρέπει να ξεκουραστείτε για αρκετή ώρα, πριν επιστέψετε στην κανονική καθημερινή σας ζωή. Αν ασχολείστε με κάτι που μπορεί να διακινδυνεύσει τη δική σας ζωή ή τη ζωή των άλλων, πρέπει να σκεφτείτε σοβαρά να μην επιστρέψετε στη δουλειά σας εκείνη την ημέρα.

Πόσο αίμα θα σας πάρουν;

Στις περισσότερες χώρες, ο όγκος που λαμβάνεται είναι 450 χιλιοστόλιτρα, δηλ. λιγότερο από 10% της συνολικής ποσότητας του αίματός σας (ένας μέσος ενήλικας έχει 4,5 με 5,5 λίτρα αίμα). Σε κάποιες χώρες, λαμβάνονται 250 χιλιοστόλιτρα αίματος.

Το σώμα σας θα αντικαταστήσει το χαμένο υγρό σε περίπου 36 ώρες και ο συνολικός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων θα επιστρέψει στα φυσιολογικά επίπεδα μέσα σε 21 ημέρες.

Υπάρχουν κίνδυνοι από τη δωρεά αίματος;

Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος να προσβληθείτε από κάποια ασθένεια, όπως από τον HIV , την ηπατίτιδα Β ή Γ, μέσω της αιμοδοσίας, αν χρησιμοποιείται νέος, αποστειρωμένος και διαθέσιμος εξοπλισμός σε κάθε αιμοδοσία.

Θυμηθείτε ότι θα πρέπει να δεχθείτε να γίνετε δότες αίματος, μόνο σε περίπτωση που είστε υγιείς και σε καλή κατάσταση. Η υγεία και ην ευεξία σας είναι σημαντικές για την υπηρεσία μετάγγισης αίματος. Η αιμοδοσία είναι πολύ ασφαλής διαδικασία και λίγοι δότες έχουν κάποια ενόχληση ή προβλήματα κατά τη διάρκεια της αιμοδοσίας ή μετά απ' αυτήν.

Πόσο συχνά μπορώ να δίνω αίμα;

Οι υγιείς ενήλικες μπορούν να δίνουν αίμα τακτικά. Στις περισσότερες χώρες, οι άνδρες μπορούν να δίνουν αίμα κάθε 3 μήνες και οι γυναίκες κάθε 4.

Γιατί πρέπει να δίνω αίμα τακτικά;

Μια ποσότητα αίματος ανά τακτά χρονικά διαστήματα είναι ζωτικής σημασίας- τα λευκά αιμοσφαίρια ζουν φυσιολογικά 35 ημέρες και τα αιμοπετάλια 5 ημέρες μετά την αιμοδοσία, πριν γίνουν εντελώς ακατάλληλα για χρήση.

Όταν οι άνθρωποι δίνουν αίμα τακτικά, η υπηρεσία μετάγγισης αίματος μπορεί να σχεδιάσει τη συλλογή αίματος, έτσι ώστε να υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες ενότητες από κάθε ομάδα αίματος, για να καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας.

Χωρίς τακτικούς δότες αίματος, πολλοί άνθρωποι θα πέθαιναν, επειδή δε θα υπήρχε αρκετό διαθέσιμο αίμα.

Οι τακτικοί εθελοντές δότες αίματος είναι ασφαλέστεροι από άλλους δότες, συμπεριλαμβανομένων και των εθελοντών που δίνουν για πρώτη φορά αίμα, γιατί κατανοούν τη σπουδαιότητα του ασφαλούς αίματος.

Επίσης, είναι περισσότερο πιθανό οι τακτικοί δότες να ανταποκριθούν στις εκκλήσεις για αιμοδοσία σε επείγουσες περιπτώσεις, όταν ενδέχεται να απαιτούνται μεγάλες ποσότητες αίματος ή όταν τα αποθέματα είναι λίγα, όπως σε περιόδους διακοπών.

Τι τεστ γίνονται στο αίμα που δωρίζεται, πριν τη μετάγγιση;

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ( World Health Organisation - WHO ) συνιστά να εξετάζεται όλο το αίμα, που δωρίζεται, για τις παρακάτω ασθένειες, που μπορεί να μεταδοθούν μέσω της μετάγγισης αίματος:

• HIV

• Ηπατίτιδα Β

• Σύφιλη

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ( WHO ) επίσης συστήνει ότι, όπου αυτό είναι κατάλληλο και δυνατό, το αίμα, που δωρίζεται, πρέπει να ελέγχεται και για άλλες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των εξής:

* Ηπατίτιδα C

* Νόσος Chagas

* Ελονοσία

Σε κάποιες χώρες, ιδιαιτέρως έξω από τα κύρια αστικά κέντρα, το αίμα δεν εξετάζεται ακόμη για όλες τις ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν μέσω της μετάγγισης αίματος,. Γι'αυτό και είναι τόσο σημαντικό να είσαστε ειλικρινείς για τον οποιοδήποτε λόγο που το αίμα σας μπορεί να μην είναι ασφαλές.

Παρόλο που το αίμα δωρίζεται εθελοντικά, κοστίζει τουλάχιστον $50, για να τεθεί υπό έλεγχο και επεξεργασία, προτού δοθεί στην κυκλοφορία για μετάγγιση. Η διαδικασία της απόρριψης του αίματος, εξαιτίας της παρουσίας μολυσματικών παραγόντων, ύστερα από εξέταση, απαιτεί τεράστια δαπάνη σε οικονομικές πηγές και ανθρώπινο υλικό.

Το αίμα ελέγχεται, επίσης, πριν από τη μετάγγιση, για να διαπιστωθεί η ομάδα αίματος του δότη και η ύπαρξη οποιωνδήποτε αντισωμάτων στο αίμα. Αυτό γίνεται, για να εξασφαλιστεί ότι είναι συμβατό με το αίμα του ασθενούς, που θα το λάβει, με στόχο την αποφυγή σοβαρών ανοσολογικών αντιδράσεων κατά τη μετάγγιση.

Γιατί η υπόθεση του ασφαλούς αίματος ξεκινά από μένα;

Το αίμα είναι το πολυτιμότερο δώρο που μπορεί να κάνει κάποιος άνθρωπος σε κάποιον άλλο- το δώρο της ζωής. Η απόφαση να δωρίσετε το αίμα σας μπορεί να σώσει τη ζωή ενός ή ακόμη και περισσότερων ανθρώπων.

Αλλά οι ασθενείς που χρειάζονται αίμα έχουν το δικαίωμα να δεχθούν αίμα, το οποίο είναι όσο το δυνατό πιό ασφαλές και το οποίο δε θα τους προκαλέσει κανένα κακό.

Αν σκέφτεστε ότι το αίμα σας μπορεί να μην είναι ασφαλές, η ζωή ενός άλλου ανθρώπου μπορεί να εξαρτάται από την απόφασή σας να μη δωρίσετε αίμα.

Θυμηθείτε ότι εσείς και η οικογένειά σας μπορεί να χρειαστείτε το δώρο της ζωής κάποια μέρα...